معنی گرگ باران دیده

گرگ باران دیده. [گ ُ گ ِ دی دَ / دِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آزموده کار و گرم و سرد روزگار دیده. (غیاث اللغات). ظاهر آن است که گرگ بچه از باران میترسد و در وقت باران از سوراخ خود برنمی آید هرچند گرسنه و تشنه باشد اما چون گرگی بیرون خانه ٔ خود باشد و از اتفاقات او را باران درگیرد و ببیند از او آفتی و ضرری نمیرسد، بار دیگر دلیر می شود و از باران خائف نمیگردد، و این کنایه از مردم آزموده کار و گرم و سرد عالم چشیده است و در محل ذم مستعمل است:
نیست دیگر از زر قلبی که در کارش کنند
یوسف بی طالع ما گرگ باران دیده است.
میرزا صائب.
گفتم از اشکم مگر گردون بپرهیزد ولی
نیست بیم از گریه ام این گرگ باران دیده را.
محمدقلی سلیم.
کی ز هجوم تر شوند این گله سگ
زانکه اینهاگرگ باران دیده اند.
میریحیی کاشی.
کی همچو تو نوگلی بهاران دیده است
یا در چمنی چشم هزاران دیده است
ترک رخ تو نمیکند با صد طعن
این مردم دیده گرگ باران دیده است.
مسیح کاشی.
پس تقلید رشیدی که گرگ باران دیده غلط است و صحیح «بالان دیده » (است) و بالان گله و رمه را گویند، غلط باشد؛ صحیح پالان دیده به بای فارسی مرادف آن است چه بازیگران ولایت گرگ را پالان بندند چنانچه از اهل زبان شنیده شده و بتحقیق پیوسته. (آنندراج):
با تریهای فلک باچشم گریانم چه باک
در فراق یوسف خود گرگ باران دیده ام.
مخلص کاشی (از مجموعه ٔ مترادفات ص 9).
کی ز آه و اشک مظلومان دلش آید به رحم
گرگ باران دیده باشد ظالم روباه باز.
شریف (از مجموعه ٔ مترادفات ص 9).
در امثال و حکم دهخدا آمده: گرگ باران دیده بودن، مجرب و آزموده بودن:
دوش میرفتم به کوی یار بارانم گرفت
در میان عاشقان من گرگ باران دیده ام.
از تریهای فلک با چشم گریانم چه باک
در فراق یوسف خود گرگ باران دیده ام.
کی ز آه اشک مظلومان دلش آید برحم
گرگ باران دیده باشد ظالم روباه باز.
همانا گرگ باران دیده باشی
تو خیلی پاردم سائیده باشی.
ایرج میرزا.
چرخ روبه باز رااز اشک گلنارت چه باک
بر سرآن گرگ از این باران فراوان آمده.
کاتبی.
نظیر: گرم و سرد روزگار چشیده. پست و بلند دنیا دیده. رجوع به شتر که چار دندان شود... شود. (امثال و حکم دهخدا ص 1300). رجوع به باران و بالان دیده شود.

باران دیده. [دی دَ /دِ] (نف مرکب) آنچه باران بدان رسیده و تر کرده باشد، چون کشت باران دیده. میرزا رضی دانش:
در پناه چشم تر دانش ز آتش ایمنم
نیست از آفت زیانی کشت باران دیده را.
قپلان بیگ، رباعی:
خون گشته مرا ز هجر یاران دیده
زین غم شده چون سیل بهاران دیده
گر دست بمن زنند میریزد اشک
مانند درختهای باران دیده.
(از آنندراج).
- گرگ باران دیده، گربزی مجرب و آزموده. گرگ باران دیده صحیح است نه بالان دیده یعنی فرهنگ اشتباه کرده:
ز باران کجا ترسد آن گرگ پیر
که گرگینه پوشد بجای حریر.
نظامی.
رجوع به بالان دیده و گرگ بالان دیده شود.

گرگ پالان دیده. [گ ُ گ ِ دی دَ / دِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) بمعنی گرگ بالان دیده و باران دیده است:
با کمند مهربانی برنمی آید ز چاه
یوسف ما ای عزیزان گرگ پالان دیده است.
سالک یزدی (از آنندراج).
رجوع به گرگ باران دیده و بالان دیده شود.

گرگ بالان دیده. [گ ُ گ ِ دی دَ / دِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) رجوع به گرگ باران دیده شود.

دیده. [دی دَ / دِ] (ن مف) نعت یا صفت مفعولی از مصدر دیدن. مرئی و مشاهده شده. (برهان) (از جهانگیری). رؤیت شده. بمنظور. نگاه کرده شده. مشهود:
بپرداخت و بگشاد راز از نهفت
همه دیده با شهریاران بگفت.
فردوسی.
این طبیبان را نیز داروهاست... و تجارب پسندیده چه دیده و چه از کتب خوانده. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 100).
از دیده بر شنوده گوا باید
ورنه همینت رنجه کند سودا.
ناصرخسرو.
مکن باور سخنهای شنیده
شنیده کی بود مانند دیده.
ناصرخسرو.
عقل داند بعقل باز شتافت
دیده را جز بدیده نتوان یافت.
سنائی.
از او هرچه بگفتند از کم و بیش
نشانی داده اند از دیده ٔ خویش.
شبستری.
کی بود خود دیده مانند شنود.
مولوی.
ای دل بکام خویش جهان را تو دیده گیر.
سعدی.
دگر دیده نادیده انگاشتم.
سعدی.
این کلمه گاه با کلمات دیگر ترکیب شود و صفت مرکب سازد: آب دیده، آب ندیده (کرباس...) باران دیده. بالان دیده (گرگ). بیم دیده. باکدیده. پرخاش دیده. جفادیده. جنگ دیده. جهاندیده. خم دیده. خواب دیده یا خواب نادیده (کودک نابالغ). خون دیده. داغدیده. درددیده. دنیادیده. دنیاندیده. دیودیده.رزم دیده. رنج دیده. زوردیده. زه دیده. ستمدیده. سختی دیده. شوریده. غمدیده. کاردیده. کوتاه دیده. محنت دیده.مصیبت دیده. نازدیده. واقعه دیده. (یادداشت مؤلف).
- دیده جهان، جهاندیده:
به هفتم چو بنشست گفت ای مهان
خردمند و بیدار و دیده جهان.
فردوسی.
و رجوع به جهاندیده شود.
- دیده و دانسته، قصداً و عمداً و بالقصد. (آنندراج). دستی. بعمد.
- دیده و شناخته، کنایه از مطلع و واقف بر امور: البته او که دیده و شناخته است برای اینکار ترجیح دارد. (یادداشت مؤلف).
|| مجرب. آزموده:
یکی پیر بد مرزبان هری
پسندیده و دیده از هر دری.
فردوسی.

دیده. [دی دَ / دِ] (اِ) چشم. (برهان) (جهانگیری). قسمتی از چشم که بدان بینند یا جزئی از جهاز بینائی که پلک و مژه از آن مستثناست. (یادداشت مؤلف). ج، دیدگان. صاحب آنندراج گوید گستاخ، پریشان نظر، دیدارجوی، خونخوار، جویبار، خونابه چکان، آتش چکان، خون فشان، خونابه فشان، گریبان، زاری، انجم فشان، حسرت فشان، حسرت کش، پرحسرت، گوهرفشان، دریانژاد، دولابی، نمناک، حیران، حیرت زده، حیرت خیز، شرربار، غلطبین، گرم، شرم گین، شرم ناک، پوشیده، بینا، گشاده، روشن، جوهرشناس، عبرت پذیر، پاک بیدار، شب بیدار، شب زنده دار، سودار، از صفات و کره ٔ عنبر، لوح ورق، جوی، حباب، مرغ و زاغ از تشبیهات اوست. (آنندراج):
خشمش آمد و هم آنگه گفت ویک
خواست کو را بر کند از دیده کیک.
رودکی (از لغت نامه ٔ اسدی).
چنانکه خامه ز شنگرف برکشد نقاش
کنون شود مژه ٔ من بخون دیده خضاب.
خسروانی.
دو فرکن است روان از دودیده بر دو رخم
رخم ز رفتن فرکن بجملگی فرکند.
خسروانی.
چون ملک الهندست آن دیدگانش
گردش بر خادم هندی دو رست.
خسروی.
ترّست زمین ز دیدگان من
چون پی بنهم همی فرولغزم.
آغاجی.
جهان همیشه بدوشاد و چشم روشن باد
کسی که دیده نخواهدش کنده بادا کاک.
بوالمثل (از اسدی).
گر کوکب ترکشت ریخته شد
من دیده به ترکشت برنشانم.
عماره.
بخوردند سوگند آنسان که خواست
که مهر تو با دیده داریم راست.
فردوسی.
یکی جام پر باده ٔ خسروان
بکف بر نهاد آن زن پهلوان
که گشتی گریزان از آن اهرمن
نهاده بدو دیده ها انجمن.
فردوسی.
ز مهرک یکی دختری ماند و بس
که او را بدیده ندیده ست کس.
فردوسی.
که ای کاجکی دیده بودی مرا
که یزدان رخ او نمودی مرا.
فردوسی.
بشد آسیابان دو دیده پرآب
بزردی دو رخسار چون آفتاب.
فردوسی.
گرامی تر از دیده آن را شناس
که دیده بدیدنش دارد سپاس.
فردوسی.
بزلف تنگ ببندد بر آهوی تنگی
بدیده دیده بدوزد ز جادوی محتال.
منجیک (از رشیدی).
دو چشم من چو دو چرخشت گرد فرقت او
دو دیده همچو بچرخشت زیر پای انگور.
فرخی (از فرهنگ اسدی).
شیر درنده دیده فرو افکند ز خشم
پیل رمنده زهره براندازد از دهان.
فرخی.
ای همچو پک پلید و چنودیده ها برون
مانندآن کسی که مر او را کنی خبک.
لبیبی.
دو چیزش بر کن و دو بشکن
مندیش ز غلغل و غرنبه
دندانش بگاز و دیده بانگشت
پهلو بدبوس و سر بچنبه.
لبیبی (از لغت فرس اسدی).
رخ ز دیده نگاشته بسرشک
و آن سرشکش بسان تازه سرشک.
عنصری.
بجوشیدش از دیدگان خون گرم
بدندان همی کند از تنش چرم.
عنصری.؟
تیر تو مفتاح شد در کار فتح قلعه ها
تیر تو مومول شد در دیده های دیده بان.
عسجدی.
یکی چون دیده ٔ یعقوب و دیگر چون رخ یوسف
سدیگر چون دل فرعون، چهارم چون کف موسی.
منوچهری.
مرد خردمند کش خرد نبود یار
باشد چون دیده ای که باشد ارمد.
منوچهری.
چشم حورا چون شود شوریده رضوان بهشت
خاک پایش توتیای دیده ٔ حورا کند.
منوچهری.
از مجلستان هرگز بیرون نگذارم
وز جان و دل و دیده گرامیتر دارم.
منوچهری.
تهی نکرده بدم جام می هنوز از می
که کرده بودم از خون دیده مالامال.
زینبی.
نداند که من پیش تا بمیرم از دیده و دندان وی برخواهم کشید. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 368). بنده نگوید که حساب صاحبدیوان مملکت نباید گرفت و مالی که بر او باز گردد از دیده و دندان او را بباید داد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 368).
در بیابان بدید قومی کرد
کردها ز موی هر یکی کولا
و آن زنان لطیف هر کردی
بابریشم و دیده ٔ شهلا.
؟ (از لغت فرس اسدی نخجوانی).
چند بر ما این کواکب بنگرند
روزو شب چون دیده های بی ثبات.
ناصرخسرو.
بر امام خلق ریزد هر زمانی صدهزار
تا مخالف را ز دیدن دیده ها اعمی شود.
ناصرخسرو.
اگر با دیده ای نادیده مشنو
تو برهان خواه و بر تقلید مگرو.
ناصرخسرو.
یکجا مار خواند و یکجا ثعبان و یکجا جان یعنی بدیده چون مار بودی. (قصص الانبیاء ص 97).
با قرار است نور دیده ٔ سر
چشم سرگو برو قریر مباش.
سنایی.
عقل داند بعقل باز شتافت
دیده را جز بدیده نتوان یافت.
سنایی.
چشمی دارم همه پر از صورت دوست
با دیده مرا خوش است چون دوست در اوست
وین دیده ز دوست فرق کردن نه نکوست
یا اوست بجای دیده یا دیده خود اوست.
رشید سمرقندی.
از بس که ره دهان گرفته ست
بانگ از ره دیدگان برآورد.
خاقانی.
حیف است این ز گردش ایام چاره نیست
کاین ناخنه به دیده ٔ ایام ما برست.
خاقانی.
دیده های بخت من بیدار بایستی کنون
تا بدیدی حال من بر حال من بگریستی.
خاقانی.
و اشک حسرت از دیده میریخت. (سندبادنامه ص 216).
خوناب جگر ز دیده ریزان
چون بخت خود اوفتان و خیزان.
نظامی.
گریه ٔ پر مصلحت دیده نیست
خنده ٔ بسیار پسندیده نیست.
نظامی.
گرچه یک مو بد گنه کو جسته بود
لیک آن مو در دو دیده رسته بود.
مولوی.
بود آدم دیده ٔ نور قدیم
موی در دیده بود کوه عظیم.
مولوی.
گر نبودی دیده های صنعبین
نی فلک گشتی نه خندیدی زمین.
مولوی.
بیدار شو ای دیده که ایمن نتوان بود
زین سیل دمادم که در این منزل خواب است.
حافظ.
دیده از آنروی بود پیش بین
کو نتواند که بود خویش بین.
خواجو.
چون دیده بدشمنی دلم خست
از دشمن خانه چون توان رست.
امیرخسرو.
دیده ٔ دوست عیب پوش بود
خصم را دیده عیب کوش بود.
امیرخسرو.
- آب دیده، اشک.
- از دیده افتادن، از چشم افتادن. بی ارزش شدن. بی اهمیت شدن:
آن در دو رسته در حدیث آمد
وز دیده بیوفتاد مرجانم.
سعدی.
- از دیده خواستن، بعجز و الحاح تمام خواستن. (بهار عجم). بسیاری خواهش کردن. خواهش بسیار کردن. (ناظم الاطباء):
بیاراست قلب جهانسوز را
که از دیده میخواست آنروز را.
میرخسرو.
- از دیده فکندن، از چشم دور کردن. از یاد بردن:
تو دوستی کن و از دیده مفکنم زنهار
که دشمنم ز برای تو در زبان انداخت.
سعدی.
- اهل دیده، صاحب بصیرت. بینا:
گردیده ای یک اهل دیده بودی
دل مژده پذیر دیده بودی.
خاقانی.
- بادیده، بصیر:
تو گر شکر کردی که با دیده ای
وگرنه تو هم چشم پوشیده ای.
سعدی.
- بدیده یا بدیدگان روفتن خاک جایی، به چشم جارو کردن آن. کنایه از بسیار عزیز و گرامی داشتن:
به امید آنکه جایی قدمی نهاده باشی
همه خاکهای شیراز به دیدگان برفتم.
سعدی.
- بر دیده رفتن، بر چشم قدم نهادن. بر چشم جا گرفتن. کنایه از عزیز و ارجمند بودن:
بر دیده ٔ من برو که مخدومی
پروانه بخون بده که سلطانی.
سعدی.
- بر دیده نهادن، عزیز و ارجمند داشتن:
بر دیده نهم ز بهر چشمش نرگس
دارند عزیز بهر چشمی صد چشم.
کمال اصفهانی.
- بی دیده، کور. نابینا:
حکایت بشهر اندر افتاد و جوش
که بی دیده ای دیده بر کرد دوش.
سعدی.
در خاک چو من بیدل و بیدیده نشاندش
اندر نظر هر که پریوار برآمد.
سعدی.
- پاک دیده، که به ریبت به کسی ننگرد:
این عشق را زوال نباشد بحکم آنک
ما پاک دیده ایم و تو پاکیزه دامنی.
سعدی.
- دودیده، دو چشم.
- || مجازاً فرزند:
نپیچیدم از گنج و فرزند روی
گرامی دودیده سپردم بدوی.
فردوسی.
- دو دیده براه، منتظر. در حال انتظار:
برین کوهسارم دو دیده براه
بدان تاچه فرمان دهد پادشاه.
فردوسی.
مرا دو دیده براه و دو گوش بر پیغام
تو فارغی و به افسوس میرود ایام.
سعدی.
- دیده آزمودن، چشم به چیزی مجرب ساختن:
هر یکی دیده آزموده بجنگ
بر زمین اژدها در آب نهنگ.
نظامی.
- دیده از خواب بر کردن، بیدار شدن:
ز شیبت درآمد بروی شباب
شبت روز شد دیده بر کن ز خواب.
سعدی.
- دیده از کار بستن، چشم پوشیدن. صرفنظر کردن:
دیده از اهل جهان دربسته به
راه همت زین و آن دربسته به.
خاقانی.
- دیده افتادن بر کسی یا چیزی، برابر چشم آمدن آن. بی اختیار آن را دیدن:
دلم صدبار میگوید که چشم از فتنه بر هم نه
دگر ره دیده می افتد بر آن بالای فتانم.
سعدی.
- دیده باز، بیدار. مقابل دیده بسته:
نبود از ندیمان گردن فراز
بجزنرگس آنجا کسی دیده باز.
سعدی.
- || نظرباز. (آنندراج):
چشمت که میان خواب ناز است
یارب که چه شوخ دیده باز است.
میرخسرو.
- دیده باز کردن، چشم گشودن. دیدن:
سعدی چراغ می نکشد در شب فراق
ترسد که دیده باز کند جز به روی دوست.
سعدی.
- دیده ٔ بد دور، جمله ٔ دعایی، یعنی آفت چشم بد از این چیز دور باد. (از آنندراج):
دیده ٔ بد دور از این یوسف که دور از آسمان
در زمان حسن او یک دیده ای حیران شده ست.
صائب.
- دیده ٔ کسی برآوردن، کور کردن او. چشم وی برکندن:
بنما بمن که منکر حسن رخ تو کیست
تا دیده اش به گزلک غیرت برآورم.
حافظ.
- دیده براه، چشم براه که بمعنی منتظر ومشتاق باشد. (آنندراج).
- دیده براه داشتن، کنایه از منتظر بودن است. (انجمن آرا) (آنندراج). انتظار کشیدن. منتظر بودن.
- دیده براه نهادن، انتظار بردن. منتظر شدن. در انتظار بودن:
فریدون نهاده دو دیده براه
سپاه و کلاه آرزومند شاه.
فردوسی.
- دیده بربستن، چشم بر هم نهادن:
تا نگردد خون دل و جان جهان
لب بدوز و دیده بربند این زمان.
مولوی (مثنوی).
- دیده بر پشت پا، سر بزیر افکنده از شرم. چشم به پشت پا دوزنده از خجلت:
به پیران پشت از عبادت دوتا
ز شرم گنه دیده بر پشت پا.
سعدی.
- دیده بر پشت پا دوختن، سر بزیر انداختن و نگریستن از شرم:
بنیران شوق اندرونش بسوخت
حیا دیده بر پشت پایش بدوخت.
سعدی.
- دیده بر حال کسی نداشتن، کنایه از اعتنا به حال او نکردن. (آنندراج).
- دیده بر در داشتن، منتظر و مشتاق بودن. انتظار کشیدن. منتظر بودن:
کاش آن بخشم رفته ٔ ما آشتی کنان
بازآمدی که دیده ٔ مشتاق بر در است.
سعدی.
- دیده بردوختن، دیده بربستن و دیده پوشیدن. بصله ٔ «در» مقابل دیده برکردن و روشن کردن و دیده گشادن. (آنندراج):
نظر کردم بچشم رای و تدبیر
ندیدم به ز خاموشی خصالی
نگویم لب ببند و دیده بردوز
ولیکن هر مقامی را مقالی.
سعدی.
چون کبوتر بگرفتیم بدام سر زلف
دیده بردوختی از خلق جهان چون بازم.
سعدی.
مرا با دوست ای دشمن وصال است
ترا گر دل نخواهد دیده بردوز.
سعدی.
ز دیدنت نتوانم که دیده بردوزم
وگرمقابله بینم که تیر می آید.
سعدی.
- || بمعنی تغافل کردن. (از آنندراج):
خردمند ازو دیده بردوختی
یکی حرف در وی نیاموختی.
سعدی.
- دیده بردوخته، کور شده با اصابت چیزی:
دشمنت خود مباد و گر باشد
دیده بردوخته بتیر خدنگ.
سعدی.
- دیده بر ره بودن، دیده بر ره داشتن. چشم براه بودن:
ز انتظارم دیده و دل بر رهست.
سعدی.
- دیده بر ره داشتن، چشم براه بودن. چشم بر راه داشتن. چشم براه دوختن. منتظر بودن:
تا همچو آفتاب برآئی دگر ز شوق
ما جمله دیده بر ره و انگشت بر حسیب.
سعدی.
- دیده بر کردن، دیده گشودن. باز نگاه داشتن چشم. مقابل دیده بر هم زدن. مقابل دیده بر دوختن. (آنندراج):
مرا که دیده بدیدار دوست برکردم
حلال نیست که بر هم زنم بتیر از دوست.
سعدی.
جان بدیدار تو یکروز فدا خواهم کرد
تا دگر بر نکنم دیده بهر دیداری.
سعدی.
بنده زاده چو در وجود آمد
هم بروی تو دیده بر کرده ست.
سعدی.
- دیده برکندن، چشم برداشتن:
ای رقیب این همه سودا بمن خسته مکن
برکنم دیده من و دیده ازو برنکنم.
سعدی.
دیده همی به روی کس برنکنم ز روی تو
در ز عوام بسته ام چون تو بخانه اندری.
سعدی.
- دیده بروزن داشتن، کنایه از اظهار رضایت کردن دوستان در خانه ٔ یکدیگر. (انجمن آرا) (آنندراج). چشم بروزن نیز بهمین معنی است. (انجمن آرا):
مدان آن دوست را جز دشمن خویش
که بینی دیده اش بر روزن خویش.
نظامی.
- دیده برهم بستن، چشم برهم نهادن. کنایه از خوابیدن: در خدمت پدر نشسته بودم و همه ٔ شب دیده بر هم نبسته. (گلستان).
چه داند لت انبانی از خواب مست
که بیچاره ای دیده بر هم نبست.
سعدی.
- دیده بر هم زدن، اندکی خفتن:
همه شب نخفته روان غمزده
نگویی که بددیده بر هم زده.
شمسی (یوسف و زلیخا).
- دیده بر هم کردن، کنایه از غنودن و خواب نرم کردن و چشم بستن. (آنندراج).
- دیده بر هم نهادن، چشم بستن.
- || کنایه از غنودن و خواب نرم کردن. (آنندراج).
- || کنایه از مردن:
چه دل بندی در این دنیا ایا خاقانی خاکی
که تا برهم نهی دیده نه این بینی نه آن بینی.
خاقانی.
- دیده بستن، چشم برهم نهادن،.کنایه از خوابیدن:
شبها گذرد که دیده نتوانم بست
مردم همه در خواب و من از فکر تو مست.
سعدی.
امکان دیده بستنم از روی دوست نیست
اولیتر آنکه گوش نصیحت بیاکنم.
سعدی.
- دیده به سوی کسی داشتن، متوجه وی بودن. به وی نگریستن:
دفع گمان خلق را تا نشوند مطلع
دیده بسوی دیگران دادم و دل بسوی او.
سعدی.
- دیده به کسی یا چیزی نهادن، به او نظرکردن. نگاه کردن به او:
که گشتی گریزان از آن اهرمن
نهاده بدو دیده ها انجمن.
فردوسی.
- دیده بهم آوردن، خفتن:
زلیخا همیدون همه شب دژم
نیاورد یک لخت دیده بهم.
شمسی (یوسف و زلیخا).
- دیده بهم نهادن، چشم بستن.
- || کنایه است از مردن:
کان پیرزن بلارسیده
دور از تو بهم نهاد دیده.
نظامی.
- دیده پر شدن به چیزی، کنایه از سیر شدن از آن. قانع شدن بدان:
دیده ٔ اهل طمع بنعمت دنیا
پر نشود همچنانکه چاه به شبنم.
سعدی.
- دیده پریدن، چشم پریدن که بتازی اختلاج گویند. (آنندراج).
- || کنایه از مشتاق و آرزومند بودن. (آنندراج):
می پرد دیده ٔ امید دو عالم صائب
تا کرا دولت دیدار میسر گردد.
صائب.
- دیده پسند، مورد پسند چشم. جالب نظر. مورد قبول:
پیکری بسته بر سواد پرند
پیکری دلفریب و دیده پسند.
نظامی.
- دیده پوشیدن، مرادف چشم پوشیدن. (آنندراج):
مگر تو روی بپوشی و فتنه بازنشانی
که من قرار ندارم که دیده از تو بپوشم.
سعدی.
- دیده ٔ تر، چشم گریان:
نقاب بر فکن و آتشی بجانم زن
ز دیده ٔ تر من همچو شمع آب بریز.
خاقانی.
- دیده چون دستار،کنایه از چشمی که در انتظار سفید شده باشد. چشم چون دستار. (از آنندراج).
- دیده چون دستار کردن، کنایه از نابینا کردن. دیده سفید کردن. (از آنندراج):
تا دیده ٔ خود کرد چو دستار شکوفه
بر کرد سر از پیرهن یار شکوفه.
صائب.
- دیده دربستن، صرف نظر کردن. چشم پوشیدن:
آمدم تسلیم در هرچ آیدم
دیده ٔ امید از آن دربسته ام.
خاقانی.
- دیده دزدیدن ازکسی، چشم او را دزدیدن یعنی با حضور او او را غافل کردن و کاری نهانی انجام کردن. (یادداشت مؤلف):
بزلف تنگ ببندد بر آهوی تنگی
بدیده دیده بدوزد ز جادوی محتال.
منجیک.
- دیده در قفای کسی بودن، منتظر خرابی او بودن. (آنندراج).
- || در او چشم داشتن.
- دیده ٔ دل، بصیرت. چشم باطن:
عشق چو کار دلست دیده ٔ دل پاک کن
جان عزیزان نگرمست تماشای عشق.
عطار.
- دیده دوختن از چیزی، چشم پوشیدن و صرف نظر کردن:
رشته ٔ جان برون کشم هر مژه سوزنی کنم
دیده بدوزم از جهان بهر وفای روی تو.
خاقانی.
آن سنگدل که دیده بدوزد ز روی خوب
پندش مده که جهل درو نیز محکم است.
سعدی.
ای که گفتی دیده از دیدار مهرویان بدوز
هرچه گویی چاره دانم کرد جز تقدیر را.
سعدی.
مستوری و عاشقی بهم ناید راست
گر پرده نخواهی که درد دیده بدوز.
سعدی.
گر مرا بیتو در بهشت برند
دیده از دیدنت نخواهم دوخت.
سعدی.
- دیده دوز، کنایه از متوجه و نگرنده بچیزی. (آنندراج).
- || که دیده را بدوزد، که چشم را بر هم دوزد:
فرق برو سینه سوز و دیده دوز و مغزریز
دُربار و مشکسای و زردچهر و سرخ رنگ.
منوچهری.
ای دریغا صادقان گرم رو در راه دین
تیر ایشان دیده دوز و عشق ایشان سینه مال.
سنایی.
- دیده دوزی، دوختن چشم:
تیرش بدیده دوزی خیاط چشم خاقان
تیغش بکفرشوئی قصار جان قیصر.
خاقانی.
- دیده ٔ روشن، چشم بینا:
آید و گوید که بوسه خواهی خواهم
کور چه خواهد بجز دو دیده ٔ روشن.
فرخی.
- دیده ریزی، نگریستن و متوجه گشتن بچیزی بدقت و غورتمام. (آنندراج).
- دیده زدن بر چیزی، بدان نگریستن. چشم انداختن بدان. تماشا کردن آن:
هر که دیده بر آن شکار زدی
بوسه بر دست شهریار زدی.
نظامی.
- دیده ٔ سخت، کنایه از چشم بی شرم. (آنندراج).
- دیده سرخ کردن، طمع داشتن و بعضی گویند بمعنی عشق ورزیدن است. (غیاث) (آنندراج).
- || و بمعنی نگاه تیز کردن و به شهوت نگریستن نوشته اند. (آنندراج):
بهر گلرخ که کردم سرخ دیده
کنون از هر مژه خونم چکیده.
جامی.
- دیده سفید، دیده کافوری.کنایه از نابینا. (آنندراج).
- دیده سفید کردن، دیده چون دستار کردن. کنایه از نابینا کردن. (آنندراج).
- دیده سفید گردیدن،کنایه از نابینا شدن:
چو یعقوبم ار دیده گردد سفید
نبرم ز دیدار یوسف امید.
سعدی.
- دیده سیاه کردن بچیزی، کنایه از چشم دوختن، مثل چشم سیاه کردن. (آنندراج).
- || کنایه از روشن و بینا کردن. (آنندراج).
- دیده شکاف، که چشم را بشکافد. شکافنده ٔ دیده:
روز کوشش سر پیکانش بود دیده شکاف
روز بخشش کف او بدره بود زرافشان.
فرخی.
- دیده ٔ شوخ، چشم شوخ:
این دیده ٔ شوخ میکشد دل به کمند
خواهی که بکس دل ندهد دیده ببند.
(منسوب به ابوسعید ابوالخیر).
- دیده ٔشور، چشم شور. کنایه از چشم بد که زود اثر کند. (آنندراج).
- دیده ٔ عقل بین، چشم خردبین:
دیده ٔ عقل بین گزیند حق
دیده ٔ رنگ بین نبیند حق.
سنایی.
- دیده فرودوختن، چشم پوشیدن:
چند بشاید بصبر دیده فرو دوختن
خرمن ما را نماند چاره بجز سوختن.
سعدی.
تا دل از آن تو شد دیده فرو دوختیم
هرچه پسند تو شد بر همه عالم حرام.
سعدی.
- دیده فریب، فریبنده ٔ چشم. سراب دیده فریب است. (یادداشت مؤلف):
با چنان زلف و خال دیده فریب
هیچ دل را نبود جای شکیب.
نظامی.
آنهمه رنگهای دیده فریب
دور گشت از بساط زینت و زیب.
نظامی.
- دیده کافوری، دیده سفید. کنایه از نابینا بود. (انجمن آرا) (برهان) (آنندراج). دیده ٔ نابینا. (شرفنامه ٔ منیری).
- دیده کردن بر دست کسی، چشم به دست کسی داشتن. طمع از وی داشتن:
مکن سعدیا دیده بر دست کس
که بخشنده پروردگارست و بس.
سعدی.
- دیده کنان، کنایه از نگاه کردن و در کاری تأمل نمودن باشد. (انجمن آرا) (آنندراج) (برهان):
خود دیده کنان جمله بیایند سوی تو
دیدار ترا از دل و جان گشته خریدار.
سنایی.
- دیده ٔ کسی را دوختن، چشم وی را بستن. کور کردن وی:
من از آن هر دو کمانخانه ٔ ابروی تو چشم
برنگیرم وگرم دیده بدوزند به تیر.
سعدی.
- دیده ٔ کسی را کندن، او را کور کردن:
ای کاج ز در درآمدی دوست
تا دیده ٔ دشمنان بکندی.
سعدی.
- دیده گشادن، دیده گشودن. باز کردن چشم.
- دیده گشودن، دیده گشادن. باز کردن چشم.
- دیده گماشتن بر دیدار کسی، بدو نگریستن.
- دیده ٔ میزان، کنایه از کفه ٔ ترازو. (آنندراج).
دیده نازک کردن و ساختن، بدقت نظر دیدن. (آنندراج).
- دیده ٔ نرم، کنایه از چشم بی آزرم. (آنندراج). اما در بیت زیر از میرخسرو خلاف آن مستفاد میشود:
در ره اسلام دلی بخش نرم
دیده از آن نرم ترم ده ز شرم.
(آنندراج).
- دیده نواز، خوش آیند چشم. دلپذیر. دلکش:
گرد برگشتم از نشیب و فراز
دیدم آن روضه های دیده نواز.
نظامی.
- دیده نهادن بر چیزی، بدان نگریستن. چشم دوختن بدان:
گر قدم بر چشم من خواهی نهاد
دیده بر ره مینهم تا میروی.
سعدی.
- نادیده، ندیده. نامشهود. رؤیت نشده:
از آن شنعت این پند برداشتم
دگر دیده نادیده انگاشتم.
سعدی.
رجوع به نادیده در ردیف خود شود.
- امثال:
از دل برود هر آنکه از دیده برفت.
اگر دیده نبیند دل نخواهد.
(ویس و رامین).
با دیده اعتبار نباشد شنفته را.
قاآنی.
دیده را ناخنه به از ناخن. (از مجموعه ٔ مختصر امثال چ هند).
که هرچه دیده بیند دل کند یاد.
باباطاهر.
نه تنها دیده جاسوس جمال است
که راه گوش هم راه خیال است.
وحشی.
هرچیز که دیده دید دل می خواهد.
کاتبی.
هیچ لالا مرد را چون دیده نیست.
مولوی.
|| مجازاً بمعنی نگاه. (از آنندراج). نظر:
کسی بدیده ٔ انکار اگر نگاه کند
نشان صورت یوسف دهد بناخوبی.
سعدی.
|| مردمک چشم. (از: دید +ه (نشانه اسم آلت). (برهان):
چشم است بختیاری ودر چشم دیده ای
جسم است کامکاری و در جسم جانیا.
ابوالفرج رونی.
|| دیدبان. (برهان). دیده بان. (شرفنامه ٔ منیری). قراول. نگهبان:
غو دیده بشنید گودرز و گفت
که جز خاک تیره نداریم جفت.
فردوسی.
غو دیده بشنید دستان سام
بفرمود بر چرمه کردن لگام.
فردوسی.
نهادند زین بر سمند چمان
خروش آمد از دیده هم در زمان.
فردوسی.
از آن دیده گه، دیده بگشاد لب
که شد دشت پر گرد و تاریک شب.
فردوسی.
سپهدارشان دیدبان برگزید
فرستاد و دیده بدیده رسید.
دقیقی.
چلیپاپرستان رومی گروه
چنانند از او وز سپاهش ستوه
که دارند روز و شب از بهر پاس
به هر کوه دیده به هر دیر پاس.
اسدی.
ببام قصر موبد بر بمانده
به هر راهی یکی دیده نشانده.
(ویس و رامین).
فرودآمد همان گه مرد دیده
بشادی رام را با رخش دیده.
(ویس و رامین).
چو نزدیک دز مرو آمد از راه
به بام قصر بر، دیده شد آگاه.
(ویس و رامین).
|| جای دیدبان. دیدگاه. دیده بان:
بیامد چو از دیده او را بدید
یکی باد سرد از جگر بر کشید.
فردوسی.
ز دیده خروشیدن آراستی
بگفتی و گودرز برخاستی.
فردوسی.
ز دیده درون دیدبانش بدید
بر زال آمد سخن گسترید.
فردوسی.
بگفت این و از دیده آواز خواست
که ای شاه نیک اختر دادراست.
فردوسی.
بدیده دیده بان اندر نگه کرد
سیه ابری بدید از لشکر و گرد.
(ویس و رامین).
|| راهبان است و دیده بان فلک بمعنی منجم.
- چشم دیده، چشم رصدبان و دیده بان فلک یعنی منجم:
گل کبود که برتافت آفتاب بر آن
ز چشم دیده نهان گشت در بن پایاب.
خفاف.
چو غوطه خورد و در آب کبود مرغ سپید
ز چشم دیده نهان شد در آسمان کوکب.
فرخی.
|| سوراخ. منفذ. چشم. چشمه. گشادگی.
- دیده ٔ پشت، اشاره بمنفذ سفلی است که سوراخ مقعد است. (برهان). دیده ٔ قفا. دیده ٔ مقعد. چشم پشت و دهان پشت کنایه است از سوراخ مقعد. (آنندراج).
- دیده ٔ دام، گشادگی دام.
- دیده ٔ سوزن، چشم و سوراخ ته سوزن.
- دیده ٔ غربال، گشادگی وسوراخ غربال.
- دیده ٔ مقراض،جای انگشت در دو کارد.
- دیده ٔ مقعد، دیده ٔ پشت. منفذ سفلی:
دیده ٔ مقعدش نه گر کور است
چون همه سال با عصا باشد.
کمال اسماعیل.
رجوع به ترکیب دیده ٔ پشت شود.
|| حلقه.
- دیده ٔ رکاب، حلقه ٔ رکاب.
- دیده ٔ زنجیر، حلقه ٔ زنجیر.
|| درختی بلند و کوه بلند را نیز گویند که دیده بان بر بالای آن نشسته نگاه کند. (برهان). || در اصطلاح اهل تصوف اطلاع الهی را گویند بر جمیع احوال سالک از خیر و شر. (کشاف اصطلاحات الفنون).

گرگ. [] (اِخ) منزل اول از شیراز تا دیه گرگ از نواحی شیراز است. (فارسنامه ٔ ابن البلخی). از فول نو تا دیه گرگ پنج فرسنگ، از او تا شهر شیراز پنج فرسنگ. (نزههالقلوب ص 185).

گرگ. [گ ُ] (اِ) پارسی باستان ورکانا، اوستایی وهرکه (گرگ)، پهلوی گورگ، هندی باستان ورکه (گرگ)، ارمنی گل، کاشانی ور، ورگ، ورگ، مازندرانی وُرگ، کردی ورگ، افغانی لوگ، اُسّتی برق یا بیرق، بیرنق، بلوچی گورگ، گورک، یودغاورگ، یغنابی ارک جانوری است وحشی از تیره ٔ گربه سانان از راسته ٔ گوشتخواران که در روسیه و نروژ و امریکای شمالی فراوان است و در ایران نیز هست. جانور خطرناکی است و به چارپایان و انسان به هنگام گرسنگی حمله میکند. (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین). معروف است، گویند اگر گرگی را بنزدیک دهی درزیر خاک کنید هیچ گرگ جانب آن ده نگاه نکند، اگر سرگرگ را در برج کبوتر آویزند هیچ حیوان موذی گرد آن برج نگردد، و اگر در جائی که گوسفندان میخوابند دفن کنند همه گوسفندان بتدریج بمیرند، و اگر دم او را درجائی که علف خوار گاو باشد بیاویزند آن گاو علف نخورد هرچند گرسنه باشد، و اگر سرگین او را در جایی بخورکنند موشانی که در آن توابع باشند همه آنجا جمع شوند، و اگر زنی بر بالای شاش گرگ بشاشد هرگز آبستن نشود. (برهان) (آنندراج). ابن الارض. ابن والدن. (المرصع). اَرسَنج. (منتهی الارب). اَبوعُسَیلَه. (المرصع). اَبوعَسلَه. (المزهر). ابوجاعده. ابوجعده. اَبوجَعدَه. (السامی). ابورعله [اَ رَ / رُ ل َ]. (منتهی الارب). اَبوسِلعامَه. رجوع به همین مدخل شود. اَبُوالغَطَلَّس. رجوع به همین مدخل شود. اَبوکاسِب. رجوع به همین مدخل شود. اَبومُعطَه. رجوع به همین مدخل شود. تِبن. (منتهی الارب). خَیدَع.خَیعَس. خَنیتَعُور. خاطِف. خِمع. خَیلَع. خَلیعَه.خَولَع. دَلهَم. دَعلَج. دَأل. ذَألان. ذُألَه. ذُعبان. ذِئب. رِئبال. سَمَیدَع. سَرحان. سِلقامَه. سِمام. سِبد. شَیمُذان. شَیذَمان. طُلو. طُهی. طِبس. عَمَرَد. عِلوش. عَولَق. عَسوس. عَسعَس. عَسعاس. عَجوز. عَسلَق. جمع آن عسالق. قَلوب. قِلّیب. قاعِب. کِساب. کُتَع. لَعلَع. لَعین. لَذلاذ. لَغوَس. لَوشَب. مُرَّخ. مُلاذ. نُشبَه. نَهشَل. وَلاّس. وَرقاء. هَملَع. هُلَبَع. هِطل. (منتهی الارب). هُلابِع:
گرگ را کی رسد صلابت شیر
باز را کی رسد نهیب شخیش.
رودکی.
چنانکه اشتر ابله سوی کنام شده
ز مکر روبه و زاغ وز گرگ بی خبرا.
رودکی.
به بازی و خنده گرفتن نشست
شغ گاو و دنبال گرگی به دست.
فردوسی.
جهاندار محمود شاه بزرگ
به آبشخور آردهمی میش و گرگ.
فردوسی.
کجا نبرد بود درفتد میان سپاه
چو گرگ گرسنه اندر فتد میان غنم.
فرخی.
ابله آن گرگی که او نخجیر با شیران کند
احمق آن صعوه که او پرواز با عنقا کند.
منوچهری.
سماع مطربان بگرد او درون
زئیر شیر و گرگ پر عوای او.
منوچهری.
به حقیقت بدانید که این رمه را شبانی آمد که ضرر گرگان و ددگان بسته گشت. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 385).
مانده بچنگال گرگ مرگ شکاری
گرچه ترا شیر مرغزار شکار است.
ناصرخسرو.
گرنه گرگی بر ره گرگان مرو
گوسپندت را مران سوی ذئاب.
ناصرخسرو.
شد آن لشکر بوش پیش طورگ
دوان چون رمه ٔ میش در پیش گرگ.
اسدی.
گرگ با میش در بیابان جفت
عدل بیدار گشت و فتنه بخفت.
سنایی.
یوسف از گرگ چون کند نالش
که بچاهش برادر اندازد.
خاقانی.
یوسف من گرگ مست باده بکف صبح فام
وز دو لب باده رنگ سرکه فشان از عتاب.
خاقانی.
تویی که در حرم دولتت بنقل طباع
موافقت دهد ایام گرگ را با میش.
ظهیر فاریابی.
گرگ اگر با تو نماید روبهی
هین مکن باور که ناید روبهی.
مولوی.
عاقبت گرگ زاده گرگ شود
گرچه با آدمی بزرگ شود.
سعدی.
گر از چنگال گرگم درربودی
چو دیدم عاقبت گرگم تو بودی.
سعدی.
با عدل او شبان نتواند که گرگ را
در حفظ گوسفند کند از سگ امتیاز.
ابن یمین.
- امثال:
از گرگ شبانی نیاید.
با شبان گله می برد و با گرگ دنبه میخورد.
به گرگ گفتند تو را چوپانی داده اند، بگریست. گفتند: چرا گریی ؟ گفت، ترسم دروغ باشد.
توبه ٔ گرگ مرگ است.
دنبه را به گرگ سپردن.
گرگ در لباس میش، به ظاهر آراسته به باطن پلید.
گرگ دهن آلوده و یوسف ندریده، کسی که بدون تقصیر متهم شده باشد.
گرگ دیدن مبارک است، ندیدن مبارکتر.
گرگ را گرفتند پندش دهند گفت سرم دهید گله رفت.
گرگ میزبان کلاغ است.
گرگ همیشه گرسنه است.
گفت در ره موسیم آمد به پیش
گرگ بیند دنبه اندر خواب خویش.
جلال الدین رومی.
مثل گرگ یوسف، کنایه از متهم بی گناه:
شها تو شیر خدایی من آن سگ در تو
که بی گناه تر از گرگ یوسفم حقا.
مجیر بیلقانی.
ز گفتار بدگوی چون گرگ یوسف
ز تلبیس بدخواه چون شیر مادر.
عمعق بخاری.
نایداز گرگ پوستین دوزی:
از بدان نیکوئی نیاموزی
ناید از گرگ پوستین دوزی.
نصیب گرگ بیابان شود چنین دختر.

این ترکیب وصفی که اکنون به صورت ضرب المثل درآمده کنایه از افراد مجرب و آزموده است که گرم و سرد روزگار را چشیده، نشیب و فراز زندگی را در نور دیده، در بوته سختیها و دشواریها آبدیده شده باشند.
مثل بالا بیشتر درمحل ذم و کمتر به منظور مدح و ستایش به کار می رود.
علامه دهخدا در مورد این مثل سائر و مصطلح معتقد است که:" گرگ بچه از باران می ترسد و در وقت باران از سوراخ خود بیرون نمی آید هرچند گرسنه و تشنه باشد، اما چون گرگی بیرون خانه خود باشد و از اتفاقات، او را باران درگیرد و ببیند از او آفتی و ضرری نمی رسد بار دیگر دلیر می شود و از باران خائف نمی گردد."
اگر به همین دلیل و علت بسنده کنیم باید بگوییم گرگ بچه باران دیده ! نه گرگ باران دیده، زیرا واژه گرگ در این ترکیب وصفی ناظر بر گرگهای بزرگ است که در صحاری و بیابانها به دنبال طعمه تلاش و دوندگی می کنند. اگر غرض و مقصود گرگ بچه بود اولاً گرگ بچه را به جای گرگ در مثل بالا به کار می بردند.
شادروان دکتر محمد معین هم در فرهنگ جامع و بی نظیر خود به نقل از سایر فرهنگها ذیل واژه گرگ راجع به ریشه این ضرب المثل می نویسد:" گویند گرگ از باران می ترسد و در باران از سوراخ خود بیرون نمی آید اما همین که در صحرا باشد و باران بخورد دیگر ترسش می ریزد."
ولی از همه ی اینها محتمل تر " گرگ بالان دیده " میباشد که در اینجا
معنی لغوی "بالان" به معنای دام و تله است. یعنی گرگی که یکبار در تله افتاده باشد و یا از دام و کمین شکارچی رسته باشد تجربه ای گرانبها دارد و
بقولی دیگر گرفتار نخواهد شد.

مثل شخص بسیار با تجربه

(اسم صفت) آنچه باران بدان رسیده و تر کرده باشد: کشت باران دیده.

(اسم) پستانداری است از راسته گوشتخواران و از تیره سگان بجثه سگی قوی هیکل که در سراسر اروپا و شمال و مرکز آسیا و سراسر آمریکا و افریقا و استرالیا وجود دارد. گرگ گوشتخواری بسیار شرور و جنگجو و محیل است و آفتی بزرگ برای دامها خصوصا گله های گوسفند میباشد. پوست گرگ ایران خاکستری رنگ و دارای لکه های سیاه است و آنرا جهت آستر لباس بکار برند ذئب. جمع: گرگان گرگها. یا گرگ اجل. (تشبیهی) مرگ موت: گرگ اجل یکایک از این گله می برد وین گله را ببین که چه آسوده میچرد. (اوحدی) یا گرگ باران دیده. شخص آزموده و محیل مجرب و زیرک. توضیح گویند گرگ از باران می ترسد و در باران از سوراخ خود بیرون می آید اما همینکه در صحرا باشد و باران بخورد دیگر ترسش میریزد. اما رشیدی پالان دیده را (بمناسبت آنکه بازیگران گرگ را پالان بندند خ) ترجیح داده. بعضی از معاصران اصل را گرگ بالان دیده دانند و بالان را بمعنی دام گیرند یعنی گرگی که یکبار بدام گرفتار شده باشد. اما استعمال قدما موید قول اول است: زباران کجا ترسد آن گرگ پیر که گر گینه پوشد بجای حریر. (نظامی) نیست دلگیر از زر قلبی که در کارش کنند یوسف بی طالع ما گرگ باران دیده است. (صائب) گفتم از اشکم مگر گردون بپرهیزد ولی نیست بیم از گریه ام این گرگ باران دیده را. (محمد قلی سلیم) یا گرگ دهن آلوده و یوسف ندریده. بکسی اطلاق شود که او را متهم بتقصیری کنند که از وی سر نزده (اشاره بداستان یوسف که برادران او را بچاه انداختند و بپدر خود گفتند گرگ او را دریده)، محیل زیرک. یا گرگ پیر. پیر مرد محیل و زیرک: پس برآن قرار گرفت که مصاف کنند و تاش گرگ پیر بود و چهل سال سپهسالاری کرده بود و از آن نوع بسیار دیده، (استعاره) دنیا جهان: بده تا روم بر ملک شیر گیر بهم برزنم دام این گرگ پیر. (حافظ)، در بازیهای که بین کودکان متداول است بشخصی اطلاق شود که بحکم قرعه انتخاب میگردد و او باید دنبال دیگران بدود تا یکی را گرفتار کند. یا گرگ تیر خورده. مایوس و خشمگین. یا گرگ عزیز مصر. گرگی که متهم بخوردن یوسف شد، متهم بیگناه. یا گرگ سیمین سم. غالب قوی پرزور، دنیا روزگار. یا گرگ فتنه گر. دنیا یا گرگ فسونگر. دنیا. یا گرگ کهن. آزموده مجرب. یا گرگ مسیحا دم. صبح.

هر‌چه باران به آن رسیده و تر شده باشد،

پستانداری وحشی، گوشت‌خوار و شبیه سگ اما از آن قوی‌تر و درنده‌تر که در موقع گرسنگی به چهارپایان و حتی به انسان حمله می‌کند،
* گرگ باران‌دیده: [مجاز] شخص مجرب، کارآزموده، سختی‌کشیده، و سردوگرم‌چشیده. δ می‌گویند گرگ‌بچه از باران می‌ترسد و موقع باران از لانه بیرون نمی‌آید اما اگر اتفاقاً در بیابان بود و باران گرفت و دید آسیبی به او نمی‌رسد دیگر نمی‌ترسد، بعضی گرگ بالان دیده گفته‌اند یعنی گرگی که یکبار به‌ دام افتاده و جان به‌در برده، گرگ پالان‌دیده،
* گرگ پیر:
[مجاز] پیر جنگ‌دیده و کارآزموده: ز باران کجا ترسد آن گرگ پیر / که گرگینه پوشد به‌جای حریر (نظامی۵: ۸۲۹)،
[مجاز] زیرک، مکار،

(گُ) [په.] (اِ.) جانوریست پستان دار و گوشت خوار شبیه سگ اما بسیار خطرناک و وحشی با رنگ سفید، خاکستری، خرمایی و صدایی زوزه مانند.، ~ باران دیده کنایه از: آدم باتجربه و کهنه کار.

517